EMDR NEDİR?
EMDR, güçlü bir psikoterapi yaklaşımıdır. Açılımı, Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme’dir. Her yaştan milyonlarca bireye uygulanmıştır. Farklı tiplerdeki ruhsal rahatsızlıkları, verimli ve süratli bir biçimde tedavi edilmesini sağlamıştır.
EMDR Nasıl Geliştirildi?
EMDR’nin gelişimi 1987 yılında, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici niyetlerin şiddetini azaltabildiğini tesadüfen keşfetmesiyle başlamıştır. Dr. Shapiro bu etkiyi travmaya maruz kalmış şahıslar üzerinde bilimsel olarak incelemiştir. Daha sonra da tedavide sağlanan başarıyı gösteren çalışmasını yayınlamıştır (Journal of Traumatic Stress, 1989).
O tarihten itibaren EMDR, tüm dünyadan terapistlerin ve araştırmacıların katkılarıyla süratle gelişmiştir. Günümüzde EMDR, birçok farklı terapi ekollerinden ögeleri içermektedir. Farklı teşhis almış durumlara özel standartlaştırılmış protokolleri bulunan, bütüncül bir terapi yoludur.
EMDR Nasıl İşliyor?
EMDR teorisinin altyapısını oluşturan Adaptif Bilgi Sürece Modeli’ne nazaran beyin, fizyolojik temelli bir sistemle, her yeni tecrübe aracılığı ile kendisine ulaşan bilgiyi işlemektir. Ve fonksiyonel hale getirmektedir. His, fikir, duyum, imge, ses, koku üzere bilgiler işlenip alakalı anı ağlarına bağlanarak bütünleşmektedir. Böylelikle o tecrübeyle ilgili öğrenme gerçekleşmektedir. Edindiğimiz bilgiler gelecekte reaksiyonlarımızı uygun bir biçimde yönlendirmek üzere depolanmış olmaktadır.
Bu sistem olağan çalıştığında, ruh sıhhatini ve insan gelişimini öğrenme yoluyla desteklediği için adaptif ve uyumlu bir sistem olarak kabul edilmektedir.
Travmatik yahut çok fazla rahatsız eden olaylar yaşandığında bu sistem bozuluyor üzere gözükmektedir. Yeni bilgi işlenip mevcut anı ağına entegre olmaz. Tecrübesi anlamlandırabilmek için anı ağlarındaki fonksiyonel bilgilerle temas kurulamaz ve akıl sıhhatine uygun sonuçlar çıkarılamaz. Sonuç olarak öğrenme gerçekleşmez. Hisler, niyetler, imgeler, sesler, vücut duyumları yaşandığı haliyle depolanmaktadır. Bu nedenle bugün yaşanan birtakım durumlar bu izole kalmış anıları tetiklerse, kişi o anının bir kısmını ya da bütününü tekrar yaşar üzere etkilenmektedir.
EMDR’ye nazaran rahatsızlıkların, olumsuz his, niyet, davranış ve kişilik özelliklerinin ardında ahenk bozucu, fonksiyon bozucu, işlenmeden ve izole bir formda depolanmış bu tıp anılar yatmaktadır. Kişinin kendisi ile ilgili olumsuz inançları (Örn: Ben aptalım), olumsuz duygusal yansıları (Başaramamaktan korkma) ve olumsuz somatik reaksiyonları (Sınavdan evvelki gece karın ağrısı) sorunun kendisi değil, semptomları, bugünkü dışavurumlarıdır. Bu olumsuz inanç ve hislere yol açan işlenmemiş anılar şimdiki vakitteki olaylar tarafından tetiklenmektedir.
Psikolojik Travmalar
Doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz üzere değerli travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve tesiri travmatik olan her çeşit yaşantıdır. Örneğin; Günlük hayatta aile, okul, iş etrafında yaşanan olumsuz olaylar, şiddete maruz kalmalar, aşağılanmalar, reddedilmeler, ihmal ve başarısızlıklar işlenememiş anılar ortasında yer alabilmektedirler.
EMDR, bu tıp izole anıların işlenmesini sağlayan fizyolojik temelli bir terapidir. Beynin vaktinde yapamadığı süreci yapmasını sağlar. Kilitli kalmış anı ile öbür anı ağları ortasında bağlantı kurulması, öğrenmenin sağlanarak bilginin adaptif bir biçimde depolanması mümkün olmaktadır. Danışan artık rahatsız olmaz ve anıyı yeni ve sağlıklı bir perspektiften görmektedir.
Terapi ile yalnızca semptomlar ortadan kalkmaz. Yeni bakış açısının kazandırdığı müspet inançlar ve olumlu hisler kişinin kendisine, bağlantılarına, dünyaya bakışını da olumlu tarafta değiştirip şahsî gelişim sağlamaktadır.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR terapisinde 8 basamaklı, üç taraflı (Geçmiş, artık, gelecek) bir protokol uygulanmaktadır. Maksat, geçmişte yaşanan anıların yine işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanmasıdır. Tıpkı vakitte bugünkü semptomların tedavisi ve danışanın gelecekte karşılaşacağı misal problemler karşısında olumlu davranışlar sergilemesidir. Tüm bunların kazandırdığı olumlu inanç ve hislerin geliştirdiği yeni bakış açısını danışanın gösterebilmesidir.
EMDR’nin Aktifliği Kanıtlandı mı?
2019 yılında yapılan bir araştırmada 30’un üzerinde randomize denetimli çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın sonucu olarak EMDR’nin danışanların çoğunluğunun travma sonrası gerilim semptomlarını tesirli bir biçimde azalttığı yahut yok ettiği izlenmektedir. Çoklukla ruhsal problemleri ile irtibatlı olan semptomlarda da (Endişe gibi) azalma sağladığı görülmektedir (De Jongh et al., 2019.)
EMDR birçok milletlerarası sıhhat ve devlet kurumu tarafından da tesirli bulunmaktadır. Bunlardan kimileri:
- Dünya Sıhhat Teşkilatı (WHO, World Health Organization)
- Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association)
- Uluslararası Travmatik Gerilim Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies)
- Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)
- Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)
- Birleşik Krallık Sıhhat Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)
- Ulusal İsrail Akıl Sıhhati Heyeti (Israeli National Council for Mental Health)
EMDR Hangi Meseleleri Tedavi Edebilir?
EMDR’ye nazaran ruhsal ve/veya psikosomatik rahatsızlıkların bir birden fazla anılara bağlıdır. Klinik uygulama alanı genişlemiştir ve birçok sorunu başarılı bir formda tedavi ettiği görülmüştür.
• Kişilik Bozuklukları
• Panik Bozukluğu
• Telaş Bozuklukları
• Depresyon
• Komplike Yas
• Disosiyasyon
• Rahatsız Edici Anılar
• Fobiler
• Ağrı Rahatsızlıkları (Migren, Fibromiyalji)
• Yeme Bozuklukları
• Performans Kaygısı
• Gerilim ile Başa Çıkma
• Bağımlılıklar (Alkol, Unsur, İnternet gibi)
• Cinsel ve/veya Fizikî Taciz
• Vücut Algısı Bozuklukları
• Cinsel Fonksiyon Bozuklukları
• Davranım Bozuklukları ve Özgüven Sorunları
• Kompleks Travma
