Ülkemizin sıcak hava tesirine girdiği şu günlerde Meteoroloji Genel Müdürlüğünden ‘El Nino’ uyarısı geldi. Okyanus yüzey sularının sıcaklığındaki büyük salınımlar ve bunların yol açtığı atmosferik olaylardaki değişkenlikler olarak isimlendirilen El Nino tehlikesi hangi bölgeler için riskli ? İşte El Nino ile ilgili bilinmesi gerekenler…
Dünya genelinde sıcaklıklar peş peşe rekor kırarken geride önümüzdeki günler ile ilgili uzmanlardan peş peşe ikazlar gelmeye devam ediyor. Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) bilim danışmanı Erol Kesici Türkiye’nin daha kurak sürece gireceği ikazında bulunurken en çok tesirli olacağı Akdeniz ve Karadeniz bölgelerine dikkat çekti.
EL NİNO TEHLİKESİ NEDİR?
TTKD bilim danışmanı hidrobiyolog Dr. Erol Kesici, ‘El Nino’ olarak isimlendirilen Pasifik Okyanusu yüzey suları sıcaklığındaki değişkenlikler nedeniyle oluşan birbirinin zıttı karmaşık hava modellerinin tüm dünyayı farklı formda olumsuz etkilediğini açıkladı. Türkiye’nin de bu yaz mevsiminde El Nino’nun tesirinde olduğunu belirten Dr. Kesici, “Son yıllarda şiddetli kuraklık tesiri altındaki ülkemizin de Akdeniz’den Karadeniz’e daha kurak sürece gireceği bildirilmektedir. O nedenle tabiatın tertibi ve tabiattaki su çevrimi tabiata uyumlu olmalıdır. El Nino tesiriyle bu yıl kuraklık ve kararsız, beklemediğimiz yağışlar görülebilecek” dedi.
TÜRKİYE DE HANGİ BÖLGELER RİSKLİ?
Son yıllarda insanların tabiat kullanımındaki bütün olumsuz tesirlerin, tarımda verimlilik ve büyüme oranları üzerinde değerli tehdit oluşturduğunu belirten Kesici, “Üreticilerin ve iktisadın kayıpları, kuraklık yahut sel üzere çok Iklim olaylarına bağlı olarak gün geçtikçe artmaktadır. Zorlaşan bu şartlar, besin güvenliği riski oluşturmaktadır. FAO’nun yayımladığı raporda, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan, Pakistan, Tacikistan, Pakistan, Afganistan, İran, Irak, Suriye ve Türkiye’nin, El Nino’nun kararsız iklim şartları, çok yağış riskiyle karşı karşıya kalabileceği belirtilmektedir” tabirlerini kullandı.
ORMAN YANGINLARI ARTABİLİR
El Nino kaynaklı sıcaklığın çok artışının, şiddetli yağışlar, kuraklık, su baskınları, orman yangınlarında artışa yol açabileceğini söyleyen Dr. Kesici, “Ülkemizde bu yıl yağışlar, bahar sonu ve yaz başlangıcında daha fazla ve karasız bir biçimde tesirli olmaktadır. El Nino tesiri haziran içerisinde özellikle İç Anadolu’da, Akdeniz’in belli kesitlerinde uzun süren kararsız yağışlarla görüldü. Bu bağlamda rapor, bu tıp olaylara hazırlanmak bağlamında ileriye yönelik planlamayı kolaylaştırmak için bir temel sunuyor” diye konuştu.
BUHARLAŞMAYA BAĞLI KURAKLIK
Hava sıcaklığının olağanın üzerinde 1-2 derece artmasının daha sıcak atmosfer ve daha fazla nem tavrına neden olacağını anlatan Dr. Kesici, “Bu da sel riskini artıran daha ağır yağışlara neden olabilir. Ayrıyeten buharlaşmayı artırarak daha ağır kuraklıklara yol açar. Bütün bu öngörüler ışığında, 1,5 ve 2 derece ortasında 0,5 derecenin hayati değere sahip olduğu ortaya çıkıyor. Şayet 2 derece ısınırsak, dünya çok daha kuru hale gelecektir. Bunun da ekonomiler, tarım, alt yapılar ve hava modelleri üzerinde tesirleri olacaktır” diye konuştu.
SEL VE TAŞKIN TEHLİKELERİ
El Nino’nun sel ve taşkın tehlikesi olduğunu belirten Dr. Kesici, şu teklifleri sundu:
“Aşırı yağış mümkünlüğü yüksek olan alanlar belirlenip su akış yatağı üzerindeki maniler kaldırılmalıdır. Kesinlikle bu bahiste erken ikaz sistemleri sayısı artırılmalıdır. Su kalitesinin uygunlaştırılması, kullanılabilir su ölçüsünün artırılması ile müdafaa ve kullanma istikrarının sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Doğal hayat tahrip edilmemeli, yaban hayatı, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem korunmalı. Sulak alanların su yatakları ve kanalları doğal haliyle bırakılmalı. Arazi kullanımında ormansızlaşma ve sulak alanların kurutulmasına pürüz olunmalı. Güç kullanımında fosil yakıt kullanımı giderek azaltılarak, güneş, rüzgar, biyogaz, yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır”
TARIMDA TASARRUFLU SU KULLANIMI
Yağmur toplayan bitki örtüsünün tahrip edilmemesi gerektiğini de söyleyen Dr. Kesici, “Sünger kentler, alanlar yaratılmalı, bunun için yatay mimari, betonlaşma, asfaltlaşma artışı engellenmeli. Havada nemi tutacak, artıracak ağaçlık, makilik alanlar artırılmalıdır. ‘Çok su çok eser demek değildir’ şuuru çiftçilerde sağlanmalıdır. Ülkemizde yaşanan kuraklığın asıl nedeni, yağışların az olmasından değil, suyun çok kullanım ve israfıdır. Verimli su kullanımında yüzde 60’ın üzerinde tasarruf sağlanırken, bitki deseni teknikleriyle verimlilik yüzde 70’in üzerinde artırılabilmektedir. Her alanda su hasadı ve suyu tekrar kullanma teknikleri teşvik edilerek, gübre kullanımının bilimsel idaresi ve atık bırakımının en aza indirilmesi sağlanmalı. Ziraî kaynaklı sera gazı salınımı engellenmeli, teknolojik tarım kesinlikle geliştirilmeli ve teşvikleri sağlanmalı. Sel, taşkın, dolu ya da fırtına- hortum varsayım edilir edilmez, tehlikenin tesirlerinden evvel erken hasat teşvik edilmeli” dedi.
